علائم کم کاری تیروئید در زنان معمولاً شامل احساس خستگی، اضافه‌وزن، تغییر در روال قاعدگی و اختلال در بارداری میشود. البته بعضی از این علائم ممکن است با مشکلات دیگری همپوشانی داشته باشد، به همین دلیل لازم است برای تشخیص قطعی به پزشک مراجعه کنید.
مشکلات تیروئیدی مخصوصاً کم کاری تیروئید، در زنان نسبت به مردان شایع‌تر است و این علائم معمولاً در زنان با شدت بیشتری هم نسبت به مردان ظاهر میشود. به‌طورکلی افراد بالای ۵۰ سال و زنان (به‌ویژه بعد از یائسگی یا در دوران بارداری) بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به کم کاری تیروئید هستند.
علائم کم کاری تیروئید در زنان کدام است؟
علائم کم کاری تیروئید عمدتاً بین زنان و مردان مشترک هستند، اما شدت بروز آن‌ها ممکن است متفاوت باشد. به‌طورکلی تشخیص اینکه آیا دچار کم کاری تیروئید هستید یا علائم شما ناشی از مشکل دیگری است، از دو راه امکان‌پذیر است. راه اول، استفاده از روش‌های تست تیروئید در منزل و راه دوم، بررسی علائم کم کاری تیروئید است. در ادامه، ابتدا با علائم عمومی کم کاری تیروئید که در زنان و مردان مشترک است آشنا می‌شویم و بعد، راجع به علائم کم کاری تیروئید مختص به زنان آگاه می‌شویم.
علائم عمومی کم کاری تیروئید
کاهش عملکرد غده تیروئید به مرور زمان میتواند به شکل‌های گوناگون خودش را نشان دهد که از مهم‌ترین آن‌ها، احساس خستگی، افزایش وزن بی‌دلیل، بزرگ‌شدن گواتر و حساسیت به سرما است. این علائم در زنان و مردان مشترک است.
خستگی
بسیاری از افراد مبتلا به کم کاری تیروئید احساس خستگی شدیدی می‌کنند، به حدی که قادر به انجام کارهای روزمره خود نیستند. خستگی ناشی از کم کاری غده تیروئید به‌نحوی است که حتی با خواب کافی یا چرت‌زدن در طول روز هم برطرف نمی‌شود و فرد همیشه احساس بی‌حالی میکند.
افزایش وزن
تیروئید هورمون‌هایی را تولید میکند که به تنظیم متابولیسم بدن کمک می‌کنند و با کاهش فعالیت غده تیروئید، متابولیسم بدن هم کم میشود فرد دچار افزایش وزن بی‌دلیل میشود. حتی در موارد خفیف کم کاری تیروئید هم ممکن است فرد دچار اضافه‌وزن و چاقی شود. معمولاً کسانی که تیروئید کم کار دارند، ممکن است صورت پفی و چربی اضافی در ناحیه شکم و سایر قسمت‌های بدن داشته باشند.
حساسیت به سرما
کاهش متابولیسم در بدن، باعث پایین آمدن دمای بدن هم میشود، به همین دلیل، فرد ممکن است همیشه احساس سرما کند، حتی در محیط‌های گرم یا در تابستان. افرادی که تیروئید کم کار دارند، معمولاً از سرما و دمای پایین بیشتر اذیت می‌شوند و حتی ممکن است دست‌ها و پاهای سردی داشته باشند.
گواتر
گواتر به بزرگ‌شدن غده تیروئید گفته میشود که معمولاً به‌صورت یک برجستگی در ناحیه گردن قابل‌مشاهده است. این حالت ممکن است با سرفه، گرفتگی صدا یا مشکلات در بلع و تنفس همراه باشد و معمولاً با انجام تست‌های خانگی تشخیص تیروئید، قابل‌تشخیص هستند.
عدم تمرکز و تغییر خلق‌وخو
افراد مبتلا به کم کاری تیروئید ممکن است دچار علائم روحی مانند اضطراب، افسردگی، بی‌حوصلگی و احساس کسل بودن شوند. همچنین مشکلات حافظه، کاهش تمرکز و تفکر کندتر از دیگر نشانه‌های رایج این اختلال است.
ریزش مو، خشکی پوست و ناخن‌ها
کم کاری تیروئید میتواند باعث ریزش مو از سر، ابروها، یا سایر قسمت‌های بدن شود. هورمون‌های تیروئید برای رشد و سلامت فولیکول‌های مو ضروری هستند و کاهش این هورمون، این عوارض را با خود به همراه دارد.
یبوست
کم کاری تیروئید میتواند عملکرد سیستم گوارش را کندتر کند. این یعنی حرکت غذا در معده و روده‌ها به‌آرامی پیش می‌رود و ممکن است فرد دچار یبوست شود. اگر فرد کمتر از سه بار در هفته اجابت مزاج کند یا با مشکل دفع مواجه باشد، دچار یبوست شده است.
درد ماهیچه‌ها و مفاصل
کم کاری تیروئید میتواند باعث درد، سفتی و تورم در عضلات و مفاصل شود. فرد ممکن است در بدن خود احساس درد و ضعف کند یا برای حرکت‌دادن مفاصل دچار مشکل شود. با عدم درمان تیروئید کم کار، این عارضه میتواند به مرور زمان به بیماری‌های مفصلی مانند آرتریت روماتوئید و التهاب و درد مفاصل شود.
بالارفتن کلسترول
هورمون‌های تیروئید به بدن کمک می‌کنند تا کلسترول اضافی را از طریق کبد دفع کند. وقتی تیروئید کم کار باشد، این فرایند مختل میشود و باعث افزایش سطح کلسترول خون میشود. تحقیقات نشان می‌دهند که بسیاری از افرادی که سطح کلسترول بالایی دارند، ممکن است دچار کم کاری تیروئید هم باشند.
کاهش ضربان قلب
افراد مبتلا به کم کاری تیروئید ممکن است ضربان قلب کندتری داشته باشند. این یعنی قلب به‌آهستگی می‌زند که میتواند باعث ضعف، سرگیجه و مشکلات تنفسی شود. درصورتی‌که تیروئید کم کار درمان نشود، این علامت میتواند به مشکلات جدی‌تری مثل فشار خون بالا یا پایین و حتی نارسایی قلبی منجر شود.
علائم کم کاری تیروئید مختص به زنان
زنان ممکن است علاوه بر تجربه علائم عمومی که بالا توضیح داده شد، نتیجه تغییرات عملکرد تیروئید را در دوره‌های قاعدگی، بارداری یا یائسگی خود هم مشاهده کنند که در ادامه هر کدام را توضیح می‌دهیم.
۱. تغییر در روال قاعدگی
کم کاری غده تیروئید ممکن است به شکل‌های مختلف خودش را در قاعدگی زنان نشان دهد، ممکن است خونریزی شما بیشتر از معمول طول بکشد، یا در یک ماه بیش از یک بار پریود شوید. گاهی هم ممکن است چند ماه قاعدگی نداشته باشید.
وقتی تیروئید به درستی کار نکند، سطح یک هورمون به نام پرولاکتین در بدن افزایش پیدا میکند.
پرولاکتین میتواند روی تولید استروژن (هورمونی که چرخه قاعدگی را کنترل میکند) در تخمدان‌ها تأثیر بگذارد. همچنین کمبود هورمون تیروئید ممکن است به شکلی متناقض، یا باعث ضخیم‌شدن دیواره رحم (افزایش خونریزی) یا نازک شدن دیواره رحم (توقف قاعدگی) شود.
خونریزی شدید
برخی از زنانی که تیروئید کم کار دارند، خونریزی‌های سنگین و طولانی‌مدت را تجربه می‌کنند که ممکن است به شکل‌های زیر باشد.
- خونریزی ممکن است بیش از ۷ روز ادامه داشته باشد.
- ممکن است فرد مجبور شود هر ساعت یک یا چند نوار بهداشتی را عوض کند.
- ممکن است لخته‌خون‌های بزرگی هنگام پریود مشاهده شود.
چرا این اتفاق می‌افتد؟ کمبود هورمون‌های تیروئیدی میتواند دو تغییر ایجاد کند. اول، باعث لخته‌شدن خون شود، چراکه بدن به‌خوبی نمی‌تواند خون را کنترل کند، بنابراین خونریزی شدیدتر میشود. همچنین میتواند باعث ضخیم‌شدن دیواره رحم شود و زمانی که می‌ریزد، خونریزی سنگین‌تری ایجاد میکند.
توقف قاعدگی
برخلاف مورد قبل، در برخی از موارد کم کاری تیروئید ممکن است پریودها کاملاً قطع شوند. این حالت گاهی برای بیش از ۳ ماه ادامه پیدا میکند که به آن آمنوره گفته میشود و نیازمند مراجعه به پزشک است.
چرا این اتفاق می‌افتد؟ وقتی سطح هورمون‌های تیروئیدی خیلی پایین باشد، دیواره داخلی رحم که هر ماه برای آماده‌سازی بارداری ضخیم میشود، ممکن است نازک‌تر از حد معمول شود. این نازک شدن باعث میشود که بدن به‌طور کامل جلوی خونریزی ماهانه را بگیرد.
۲. اختلال در بارداری
بسیاری از زنانی که دچار کم کاری تیروئید می‌شوند، در سن بارداری قرار دارند و یکی از علائمی که میتواند به تشخیص کم کاری تیروئید کمک کند، وجود مشکلات مرتبط با بارداری است.
بسیاری از زنان مبتلا به کم کاری تیروئید ممکن است برای مدت طولانی مشکل باردار شدن داشته باشند. در دوران بارداری، تیروئید کم کار میتواند باعث افزایش خطر سقط جنین، زایمان زودرس (قبل از هفته ۳۷ بارداری)، و وزن کم نوزاد هنگام تولد منجر شود. علاوه بر این، کم کاری تیروئید میتواند خطر خونریزی شدید پس از زایمان را افزایش دهد.
چرا این اتفاق می‌افتد؟
کمبود هورمون تیروئید باعث کاهش تولید هورمون‌های جنسی مانند استروژن میشود. استروژن توسط تخمدان‌ها تولید میشود و با ضخیم کردن دیواره داخلی رحم باعث آماده‌شدن آن برای لانه‌گزینی تخمک بارور میشود. وقتی هورمون تیروئید کافی نباشد، تولید استروژن کاهش می‌یابد، در نتیجه رحم نمی‌تواند برای بارداری آماده شود.
۳. یائسگی زودهنگام
اختلالات تیروئیدی از جمله کم کاری تیروئید، میتواند باعث جلو افتادن زمان یائسگی شود و افراد قبل یا اوایل ۴۰ سالگی خود یائسه شوند. همچنین اگر فرد قبلا یائسه شده باشد، اختلالات تیروئیدی میتواند عوارض آن مانند گر گرفتن، بی‌خوابی و تغییرات خلق‌وخو را تشدید کند.
بعضی از مطالعات نشان می‌دهد زنانی که دچار مشکلات تیروئیدی و علائم شدید یائسگی بودند، پس از درمان اختلال تیروئید، بهبود قابل‌توجهی در علائم یائسگی خود مشاهده کردند.
آیا علائم کم کاری تیروئید در زنان و مردان، باهم فرق میکند؟
علائم کم کاری تیروئید جز در موارد محدودی مانند بی‌نظمی در قاعدگی و اختلال در بارداری، به‌طور کلی در زنان و مردان مشترک هستند، تفاوت اصلی که پژوهش‌ها آن را نشان می‌دهند این است که علائم اصلی کم کاری تیروئید مانند خستگی و اضافه‌وزن، در زنان نسبت به مردان با شدت بیشتری ظاهر می‌شوند. همچنین زنانی که کم کاری تیروئید دارند معمولاً موارد بیشتری از این علائم را نسبت به مردان تجربه می‌کنند.
چرا کم کاری تیروئید در زنان شایع‌تر از پرکاری تیروئید است؟
کم کاری تیروئید در زنان شایع‌تر از پرکاری تیروئید است، زیرا زنان بیشتر به بیماری‌های خودایمنی مانند تیروئیدیت هاشیموتو مبتلا می‌شوند. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غده تیروئید حمله میکند و باعث کاهش تولید هورمون‌های تیروئیدی میشود.
همچنین، سیستم ایمنی زنان به‌طور طبیعی فعال‌تر است، که آن‌ها را بیشتر در معرض این نوع بیماری‌ها قرار می‌دهد. علاوه بر این، تغییرات هورمونی در دوران بارداری، پس از زایمان و یائسگی میتواند کم کاری تیروئید را تشدید کند یا باعث بروز آن شود، به همین دلیل این بیماری در زنان شایع‌تر است.
چرا زنان بیشتر از مردان به مشکلات تیروئیدی دچار می‌شوند؟
علت اصلی آن تغییرات هورمونی و شیوع بالاتر بیماری‌های خودایمنی در زنان است. این بیماری‌ها، مانند تیروئیدیت هاشیموتو و بیماری گریوز، می‌توانند تیروئید را تحت‌تأثیر قرار دهند. همچنین، دوره‌های تغییرات هورمونی مثل بارداری، پس از زایمان و یائسگی، خطر ابتلا به اختلال در عملکرد غده تیروئید در زنان را افزایش می‌دهد.
آیا علائم شما ناشی از کم کاری تیروئید است؟
حتی اگر دو یا سه مورد از علائم کم کاری تیروئید را داشته باشید، باز هم به این معنا نیست که آنچه تجربه می‌کنید حتما کم کاری تیروئید است. بعضی از پژوهش‌ها نشان داده‌اند که زنان ممکن است به علل دیگری، بعضی از علائم کم کاری تیروئید را تجربه کنند و قبل از مراجعه به پزشک، تصور کنند که دچار این مشکل شده‌اند.
در ادامه با بعضی از مشکلاتی که علائم مشترکی با کم کاری تیروئید دارند، آشنا می‌شویم.
شباهت و تفاوت افسردگی با کم کاری تیروئید
افسردگی و کم کاری تیروئید دارای علائم مشابه بسیاری با یکدیگر هستند که ممکن است باعث شود فرد این دو را با یکدیگر اشتباه بگیرد. با این حال، افسردگی با احساسات و افکاری همراه است که معمولاً در فرد دارای تیروئید کم کار دیده نمی‌شود.
شباهت‌ها
- خستگی و کاهش انرژی
- مشکلات خواب (بی‌خوابی یا خواب زیاد)
- کاهش تمرکز و اختلالات حافظه
- تغییرات خلق‌وخو
تفاوت‌ها
- افسردگی معمولاً با احساس غمگین بودن، عصبی بودن، یا حتی پرخوری عصبی ممکن است همراه باشد که در تیروئید کم کاری دیده نمی‌شود.
- افسردگی همچنین علاقه به روابط اجتماعی و حضور در جمع به‌شدت کاهش پیدا میکند درحالی‌که در کم کاری تیروئید، لزوما چنین چیزی مشاهده نمی‌شود.
شباهت و تفاوت سندرم تخمدان پلی‌کیستیک با کم کاری تیروئید
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یک اختلال هورمونی شایع در زنان است که باعث تولید تعداد زیادی کیست‌های کوچک در تخمدان میشود و هورمون‌های مردانه (آندروژن‌ها) در بدن افزایش پیدا میکند. این سندرم دارای شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با کم کاری تیروئید است.
شباهت‌ها
- افزایش وزن
- خستگی
- بی‌نظمی در قاعدگی و مشکل در باروری
- ریزش مو
تفاوت‌ها
- در سندرم تخمدان پلی کیستیک، افزایش سطح هورمون‌های مردانه (آندروژن‌ها) ممکن است علاوه بر ریزش مو، باعث ایجاد آکنه و حتی افزایش رشد موهای زائد شود که در کم کاری تیروئید این علائم وجود ندارند.
- کم کاری تیروئید معمولاً با کاهش اشتها و کاهش انرژی همراه است، درحالی‌که در سندرم تخمدان پلی کیستیک، افزایش اشتها و تمایل به غذاهای پرکالری رایج است
شباهت و تفاوت کمبود آهن با کم کاری تیروئید
کمبود آهن یا آنمی باعث بروز علائمی در فرد میشود که با بعضی از علائم اصلی کم کاری تیروئید دارای اشتراک است.
شباهت‌ها
- خستگی و بی‌حالی شدید
- مشکل در تمرکز و حافظه
تفاوت‌ها
- در کمبود آهن، معمولاً علائمی مانند تنگی نفس و سرگیجه در هنگام فعالیت‌های بدنی دیده میشود که در کم کاری تیروئید این علائم معمولاً یا دیده نمی‌شود و یا کمتر است.
- در کمبود آهن، پوست و لب‌ها به رنگ زردی یا کبودی می‌زنند، درحالی‌که در کم کاری تیروئید معمولاً پوست خشک و کدر میشود.
شباهت و تفاوت پیش‌یائسگی با کم کاری تیروئید
یائسگی و کم کاری تیروئید رابطه پیچیده‌ای با هم دارند. یکی از عوارض و علائم کم کاری تیروئید، جلو افتادن زمان یائسگی است، اما هم‌زمان، دوران پیش از یائسگی هم با کم کاری تیروئید دارای اشتراکاتی است که ممکن است باعث اشتباه‌گرفتن این دو با یکدیگر شود.
شباهت‌ها
- نوسانات خلقی
- مشکلات خواب (بی‌خوابی یا خواب زیاد)
- بی‌نظمی یا تغییر در روال قاعدگی
تفاوت‌ها
- در پیش‌یائسگی، معمولاً علائم به‌تدریج و همراه با افزایش سن ظاهر میشود و از حدود ۴۰ سالگی به بعد صورت می‌گیرد، درحالی‌که کم کاری تیروئید میتواند در هر سنی رخ دهد.
- یکی از تفاوت‌ها این است که در دوران پیش از یائسگی، فرد بیشتر دچار گر گرفتن و احساس گرما میشود، درحالی‌که فردی که دارای کم کاری تیروئید است، معمولا نسبت به سرما حساس میشود و زود سردش میشود.
تشخیص تخصصی کم کاری تیروئید در کلینیک دکتر منشادی
کم‌کاری تیروئید برخلاف پرکاری تیروئید، معمولاً علائم واضح و شدیدی ندارد. علائمی مثل افزایش وزن، خستگی یا خشکی پوست ممکن است به دلایل دیگری هم رخ دهند و به همین دلیل، تشخیص آن بدون معاینه و آزمایش دقیق دشوار است. در کلینیک دکتر منشادی، مراحل تشخیص و درمان به این صورت انجام میشود.
- ابتدا با توجه به شرح حال بیمار و علائمی مانند خستگی، خشکی پوست یا افزایش وزن، احتمال کم‌کاری تیروئید بررسی میشود.
- معاینه بالینی شامل لمس تیروئید با دو دست برای ارزیابی اندازه، بافت، و وضعیت گره‌های تیروئید است.
- فشار خون و ضربان قلب اندازه‌گیری می‌شوند، زیرا در کم‌کاری تیروئید ممکن است پایین‌تر از حد طبیعی باشند.
- اگر گره‌هایی مشکوک وجود داشته باشند (بزرگ‌تر از ۱۰ میلی‌متر یا با بافت سخت)، نمونه‌برداری انجام میشود.
- نتایج معاینات و آزمایش‌ها با شرح حال بیمار تطبیق داده میشود تا تشخیص دقیق و درمان متناسب با آن انجام شود.
عدم درمان کم کاری تیروئید چه عوارضی دارد؟
اگر کم کاری تیروئید در زنان درمان نشود، علائم آن میتواند به علائم تیروئید خطرناک منجر شود و هر کدام از مشکلاتی که فرد با آن روبه‌رو است، مزمن شود.
- مشکلات جدی در باروری، تخمکگذاری، سقط جنین، یا حتی خونریزی بعد از زایمان
- بروز مشکلات قلبی در اثر افزایش کلسترول، فشار خون و حتی کند شدن ضربان قلب
- اختلال در فعالیت‌های روزمره، تشدید اضطراب و خستگی، و تضعیف حافظه
- افزایش وزن غیرقابل کنترل و ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۲ یا بالا بودن کلسترول
- ابتلا به پوکی استخوان در اثر کاهش تراکم استخوان‌ها
- بزرگ‌شدن گواتر (پایین گردن تیروئید) و دشواری در بلعیدن یا نفس‌کشیدن
- افزایش ریسک بیماری‌های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید یا دیابت نوع ۱
آیا علائم تیروئید کم کار، قابل‌درمان هستند؟
انجام به‌موقع آزمایش تیروئید و اقدام برای درمان آن، تا حد زیادی این علائم را کنترل میکند. درمان اصلی کم کاری تیروئید معمولاً شامل مصرف هورمون تیروئید مصنوعی (لووتیروکسین) است که کمبود هورمون تیروئید را جبران میکند. با تنظیم دوز این دارو، علائمی مانند خستگی، افسردگی، افزایش وزن، و مشکلات قاعدگی معمولاً تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کنند.
کم کاری تیروئید درمان قطعی ندارد، اما با مصرف منظم دارو و پیگیری درمان، بسیاری از افراد به‌تدریج احساس بهبود می‌کنند و بدون وجود محدودیت جدی، توانایی انجام فعالیت‌های روزانه را به دست می‌آورند.
سوالات متداول
آیا کم کاری تیروئید در بارداری خطرناک است؟
بله، کم کاری تیروئید در بارداری خطرناک است و میتواند باعث مشکلاتی مانند سقط جنین، زایمان زودرس، یا خونریزی بعد از زایمان شود. به همین دلیل به محض اینکه متوجه وجود علائم کم کاری تیروئید شدید باید به پزشک مراجعه کنید تا این خطرات کاهش پیدا کنند.
آیا کم کاری تیروئید در بارداری روی جنین تأثیر دارد؟
بله، کم کاری تیروئید میتواند رشد و تکامل مغزی جنین را تحتتآثیر قرار دهد. درمان با داروهای هورمونی معمولاً ایمن است و از این عوارض جلوگیری میکند. مهم این است که فوراً تحت نظر پزشک قرار بگیرید.
آیا قرص کم کاری تیروئید باعث عقب افتادن پریود میشود؟
خیر، داروی لووتیروکسین که برای درمان کم کاری تیروئید تجویز میشود، باعث تأخیر در پریود نمی‌شود. بلکه با تنظیم هورمون‌ها میتواند چرخه قاعدگی را تنظیم کند و از تاخیر یا جلو افتادن آن جلوگیری کند.
آیا کم کاری تیروئید باعث عقب افتادن پریود میشود؟
بله، کم کاری تیروئید میتواند باعث عقب افتادن یا حتی قطع پریود شود، زیرا بر تعادل هورمونی تأثیر میگذارد و تخمکگذاری را مختل میکند. با مصرف دارو تحت نظر پزشک این مشکل به سادگی برطرف میشود.
